Dernek Nasıl Kurulur

Dernek Nasıl Kurulur? Hayalleri Gerçeğe Dönüştürmenin A'dan Z'ye Yol Haritası

Her şey bir fikirle başlar. Belki mahallenizdeki gençlere spor yaptırmak, belki de unutulmaya yüz tutmuş bir sanatı yaşatmak istiyorsunuz. Belki de ortak bir hobiyi paylaştığınız insanlarla daha organize bir şekilde bir araya gelme hayaliniz var. Bu "birlikte bir şeyler yapma" arzusu, organize bir yapıya kavuştuğunda ona Dernek diyoruz.

Peki, bu hayali resmi bir kimliğe büründürmek, yani bir dernek kurmak ne kadar zor? İnternetteki bilgi kirliliği ve bürokratik dil gözünüzü korkutmasın. Gelin, bu yolculuğa birlikte çıkalım ve bir derneğin doğum sürecini adım adım, en anlaşılır haliyle masaya yatıralım.

Adım 1: Fikir ve Kurucu Ekip (En Az 7 Cesur Yürek)

Her şey, uğruna birleşeceğiniz o ortak amaçla başlar. Bu amacı paylaşan ve fiil ehliyetine sahip (yani reşit ve akli melekeleri yerinde olan) en az 7 kişi bir araya gelmelidir. Bu 7 kişi, derneğinizin kurucu iradesidir. Unutmayın, bu sadece yasal bir zorunluluk değil, aynı zamanda yolun başında yalnız olmadığınızın da bir göstergesidir.

Adım 2: Gerekli Belgelerin Toplanması (O Meşhur Evrak Dosyası)

Resmi başvuruyu yapmadan önce, ilgili makama sunacağınız bir dosya hazırlamanız gerekiyor. İşte o dosyanın içinde olması gerekenlerin tam listesi:

GEREKLİ BELGE	ADET
Gerçek veya tüzel en az yedi kurucu tarafından doldurulmuş ve imzalanmış Kuruluş Bildirimi Formu (Dernekler Yönetmeliği Ek-2).	1
Dernek kurucuları tarafından her sayfası imzalanmış Dernek Tüzüğü.	1
Kurucular arasında başka bir dernek veya vakıf gibi bir tüzel kişilik varsa, o kurumu temsil edecek kişi için alınmış yetkilendirme kararı örneği.	1
Kurucular arasında yabancı bir dernek veya kâr amacı gütmeyen kuruluş varsa, İçişleri Bakanlığı'ndan alınmış kurucu olma iznini belirten yazılı beyan.	1
Kurucular arasında yabancı uyruklu kişiler varsa, Türkiye'de yerleşme hakkına sahip olduklarını gösterir belgelerin örnekleri.	1
Dernek merkezi bir apartman dairesi gibi mesken olarak görünen bir yer olacaksa, tüm kat maliklerinden alınmış oybirliğiyle bir izin belgesi (muvafakatname).	1

Adım 3: Dernek Tüzüğü (Derneğinizin Anayasası)

Bu, belki de tüm süreçteki en kritik adımdır. Dernek tüzüğü, sizin anayasanız, kural kitabınız ve yol haritanızdır. Gelecekte yapacağınız her faaliyet, alacağınız her karar bu tüzüğe uygun olmak zorundadır. Bu yüzden özenle hazırlanmalıdır. Tüzüğünüzde kanunen bulunması zorunlu olan bazı başlıklar şunlardır:

• Derneğin adı ve merkezi.
• Derneğin amacı ve bu amacı gerçekleştirmek için sürdürülecek çalışma konuları ve biçimleri.
• Derneğe üye olma ve üyelikten çıkmanın şart ve şekilleri.
• Genel kurulun toplanma şekli ve zamanı.
• Genel kurulun görevleri, yetkileri, oy kullanma ve karar alma usulleri.
• Yönetim ve denetim kurullarının görev ve yetkileri, nasıl seçileceği, asıl ve yedek üye sayısı.
• Derneğin şubesinin olup olmayacağı, olacaksa nasıl kurulacağı ve temsil edileceği.
• Üyelerin ödeyeceği giriş ve yıllık aidat miktarının belirlenme şekli.
• Derneğin gelir kaynakları.
• Derneğin iç denetim şekilleri.
• Tüzüğün nasıl değiştirileceği.
• Derneğin feshi halinde mal varlığının nasıl tasfiye edileceği.

Bir dost tavsiyesi: Tüzüğünüzü hazırlarken amacınızı net ve anlaşılır yazmaktan çekinmeyin. "İleride sorun yaşamayalım" diye çok genel ifadeler kullanmak, gelecekte derneğinizin faaliyet alanını kısıtlayabilir. Amacınız ne kadar netse, yolunuz o kadar aydınlık olur.

Adım 4: Resmi Başvuru ve Derneğin Doğumu

Hazırladığınız bu dosyayı, derneğinizin merkezinin bulunacağı yerin en büyük mülki amirliğine (Valilik veya Kaymakamlıktaki İl Sivil Toplumla İlişkiler Müdürlüğü) teslim etmeniz yeterlidir. Bu belgeleri teslim ettiğiniz ve size "Alındı Belgesi" verildiği an, derneğiniz resmi olarak "doğmuş" olur ve tüzel kişilik kazanır. Herhangi bir ön onay veya izin süreci yoktur.

Tebrikler, Derneğiniz Kuruldu! Peki Şimdi Ne Olacak? (Kuruluş Sonrası Detaylı Yol Haritanız)

Derneği kurmak, yolculuğun sadece ilk adımıdır. Asıl macera şimdi başlıyor. Derneğinizin yasal olarak "sağlıklı" bir şekilde yoluna devam etmesi için kuruluş sonrası yapmanız gereken bazı çok önemli görevler var. Bunları bir kontrol listesi gibi düşünebilirsiniz:

1. İlk Genel Kurul Toplantısı: Demokrasinin İlk Adımı

Kuruluştan sonraki en geç 6 ay içinde ilk genel kurul toplantınızı yapıp, yönetim ve denetim kurullarınızı seçmeniz yasal bir zorunluluktur. Bu, derneğinizin artık kuruculardan çıkıp, üyelerin iradesiyle yönetilmeye başladığı andır. Bu toplantının sonucunu, 45 gün içinde "Genel Kurul Sonuç Bildirimi" ile mülki amirliğe bildirmeyi unutmayın.

2. Derneğinizin Hafızası: Defter Tutma Sanatı

Tıpkı bir işletme gibi, derneğinizin de tüm faaliyetlerini kayıt altına alması gerekir. Bu defterler, kullanılmaya başlamadan önce İl Müdürlüğü'ne veya notere onaylatılmalıdır. En temel defterler şunlardır:

• Karar Defteri: Yönetim kurulunun aldığı tüm kararların yazıldığı en önemli defterdir.
• Üye Kayıt Defteri: Üyelerin kimlik bilgileri, giriş-çıkış tarihleri bu deftere işlenir.
• Evrak Kayıt Defteri: Derneğe gelen ve giden tüm resmi evraklar buraya kaydedilir.
• İşletme Hesabı Defteri: Derneğin tüm gelir ve giderlerinin düzenli olarak işlendiği muhasebe defteridir. (Yıllık geliri belirli bir limiti aşan derneklerin bilanço esasına geçmesi gerekir.)

3. Mali Şeffaflık: Gelir ve Gider İşlemleri

Derneğinizin mali yapısının şeffaf olması, güvenilirliğinin temelidir.

• Gelirler: Tüm gelirler (aidat, bağış vb.) "Alındı Belgesi" ile tahsil edilir. Banka yoluyla gelen gelirler için dekont, alındı belgesi yerine geçer. Gelir tahsil edecek kişilerin "Yetki Belgesi" olması gerekir.
• Giderler: Tüm harcamalar fatura, perakende satış fişi, serbest meslek makbuzu gibi resmi belgelerle yapılır. Bunların olmadığı durumlarda "Gider Makbuzu" düzenlenir.

4. Devlete Karşı Sorumluluklar: Bildirimler ve Beyanname

Derneğinizin devlete karşı bazı bildirim yükümlülükleri vardır:

• Yıllık Beyanname: Her yılın ilk dört ayı içinde, bir önceki yılın faaliyetlerini, gelir-gider durumunu ve üye sayılarını özetleyen Dernek Beyannamesi'ni (EK-21) mülki amirliğe vermelisiniz.
• Değişiklik Bildirimleri: Derneğinizin adresinde veya yönetim/denetim kurullarında bir değişiklik olursa, bunu 30 gün içinde ilgili formlarla bildirmelisiniz.
• Taşınmaz Bildirimi: Derneğiniz bir mülk satın alırsa, tapuya tescilden itibaren 30 gün içinde "Taşınmaz Mal Bildirimi" yapmalısınız.

5. İç Kontrol: Derneğin Kendi Kendini Denetlemesi

Denetim kurulu, en az yılda bir kez derneğin tüm defterlerini, hesaplarını ve faaliyetlerini denetler. Bu denetimin amacı, her şeyin tüzüğe ve yasalara uygun yapıldığından emin olmak ve sonuçları bir raporla önce yönetim kuruluna, sonra da genel kurula sunmaktır. Bu, derneğin kendi içinde bir otokontrol mekanizması kurmasını sağlar.